Avançar para o conteúdo principal

XIZRONGA: Lidzrimi dzrezru, Pfindla dzrezru

“Alhiwa dzrivoniwa ab’andla.” – Xihlayahlaya xa vazronga
KUSUKELA 23 kuya ka 25 ka Mayu lwahundzriki kuve ni magovela ya wu4 ya kutwananisa matsralela ya tindzrimi ta Musambiki aUnivhersidadi Eduardo Mondlane, kaMaputsru. Nkongometo wa nhlengeletanu leyi afa kuli kubeka milawu ya matsralela lamafanaka ya mimpfumawulu ya tindzrimi letikhaneliwaka aMusambiki, lani xizronga, vhela, xinga dzrin’we dzra tone. Kukumeke tintlhazri ta kuhuma svikole swa le henhla, svizro sva mfumu ni vavulavuli va 17 wa tindzrimi letinghenisiwiki ka matsralela ya nawu. Magovela ya ku1 mave hi 1988, ya wu2 hi 1999, kasi ya wu3 mave hi 2008. Kulaviseliwa lesvaku kungali khale matsralela ya nawu matabekiwa ximfumu atikweni.
Nchumu wun’we wuhlayiwiki amagoveleni hi lesvaku xizronga xiya xifa, svanghesvi vhanu valwaka vakhanela xiputukezi ni xichangana kaMaputsru. Lesvi svihlamalise mun’we wa vakumeki ka nhlengeletanu leyo hikusa, hi kuhlaya kwake, “hi vanyingi hine vazronga”. Kambe lexingahlayiwaka lani hi lesvaku asviyi hi wunyingi kumbe wutsrongo. Amhaka hi lesvaku tindzrimi hinkwatu ta vaMusambiki tile khombyeni dzra kulahleka hikusa atitoloveli kutsraliwa; tovulavuliwa ntsena. Kutani loko ku ni nawu wa matsralela lamafanaka svingakoteka kuhumexiwa ka svitizro sva kufana ni magramatika, madisiyonariyu, ni svimbeni.
Paxjina ledzri i kudzringeta kutsrongo kuhlengela kuhlayiseni ka lidzrimi dzra xizronga hi ndlela ya kutsraliwa, svanghesvi svitiviwaka lesvaku sva kutsraliwa svitala kuhlwela kunyamalala nakone svitizra svanga xihlovo xa tinxaka letahataka. Mavonela ya vahlayi na wone matabeka xiyandla kukuliseni ka xizronga. Nambitanu, nijula kumiluma ndleve: Apaxjina ledzri ahi dzra kutlakuxa lixaka kumbe lidzrimi henhla ka tin’wana, nakone ahi dzra kuphikisana hi mazritu. Hi kukombisana hi xichavu, kungapfuneka vanyingi!

Comentários

Enviar um comentário

Mensagens populares deste blogue

Objectivos do Site “Aprenda Ronga” A criação deste site foi motivada pelo facto de que ultimamente a língua ronga (xizronga) é cada vez menos falada ou, então, mal falada, sobretudo no seio da população jovem. Aliás, há até alguma confusão entre esta língua e a língua-parenta, o xichangana. Tem-se observado que muitos falam xizronga, no entanto quando se lhes pergunta qual é a sua língua materna, respondem: “changana”. Um simples teste pode revelar que, afinal, estão errados. Aquilo que pensam falar é, na verdade, a língua ronga, e não a língua changana. Por outro lado, há muitos moçambicanos oriundos do centro e norte do país que, quando chegam à cidade de Maputo e arredores, ficam confusos quanto à língua deste local. O mesmo se dá com os estrangeiros. É comum ouvirem dizer que a língua local é ronga, enquanto outros lhes dizem que é changana. Convenhamos, as duas são verdades. A diferença é que o xizronga é a língua originalmente falada em toda a região da cidade de Maput...